 |
De beste verhalen, “Waarnemingshorizon”, “De stad in de verte”, “Vruchtvlees”, combineren filosofische spanning met sensorische dreiging: koel, precies en licht weerzinwekkend, zoals goede sciencefiction hoort te zijn. Elders, bijvoorbeeld in “Slaap der rechtvaardigen” of “De stoet”, vervalt hij in sermoenen over menselijke hubris die net iets te nadrukkelijk de boodschap dragen. Stilistisch is hij bedreven, soms elegant, maar niet zonder maniertjes: de zinnen zijn vaak strak, soms stijf, alsof de taal zelf onder druk staat van het procedé.
Kortom: Ruisreizigers
is een indrukwekkend laboratorium van ideeën en beelden, maar één waar de
emoties soms sterven op de glazen plaat van de microscoop. Een monument
van consistentie. En van gecontroleerde kilte.
Zoals gebruikelijk heb ik een mening over elk van de verhalen in de bundel, zie hier:
Waarnemingshorizon
Sterk en
beklemmend: Lovecraft door de lens van Hawking. De wetenschappelijke precisie
draagt bij aan de ontzetting. Eén van Hanevelds beste: ingetogen, nihilistisch,
overtuigend.
Achter de
poort
Strak opgebouwd
SF-drama over exploitatie en moreel verval. De vrouwelijke hoofdpersoon krijgt
diepgang, de afloop is grimmig maar logisch. Wel wat expliciet in moraal, maar
krachtig en filmisch.
Symbiose
Interessant
uitgangspunt, maar verzandt in technische uitleg en relationeel geharrewar. De
biologie verdringt de emotie. Eindigt in academische abstractie, niet in
huivering.
Slaap der
rechtvaardigen
Een klassiek
‘vignet’: correct geschreven, maar zonder verrassende laag. Het idee verdampt
zodra het verhaal eindigt. Netjes, niet memorabel.
De stad in de
verte
Sterke openingsscène, goed tempo en geloofwaardige personages. De SF-premisse
blijft echter dun: meer sfeer dan betekenis. Eindigt als een intrigerend
visioen dat niets oplost.
De eeuwige
dans
Lyrisch geschreven maar inhoudsarm. Een oefening in beschrijving zonder kern.
Prachtige beelden, nul spanning. Een textbook-voorbeeld van het vignet dat
zichzelf te serieus neemt.
Vermomming
Een interessant moreel dilemma dat te snel wordt afgewikkeld. De toon is
kil-klinisch, de pointe voorspelbaar. Functioneel, maar emotioneel vlak.
Eenwording
Filosofisch ambitieus, maar zwaar op de hand. De thematiek van samensmelting
mist menselijkheid en daardoor impact. Veel denken, weinig voelen.
Vruchtvlees
Een zeldzame voltreffer: zintuiglijk, walgelijk en beklemmend. De biologische
metafoor is scherp uitgewerkt. Hier raakt Haneveld de lezer wél in het vlees.
Levend fossiel
Een degelijk idee, maar de uitvoering blijft klinisch. De ontdekkingsdrang
overheerst ten koste van spanning. Een biologisch rapport vermomd als verhaal.
Proefpersoon
Sterk begin, maar te voorspelbare uitkomst. De ethische ondertoon is
interessant, maar de personages blijven instrumenteel. Functioneel, niet
meeslepend.
De gangen
Een sfeervol claustrofobisch stuk dat vooral leunt op beschrijving. De
beklemming is voelbaar, maar er ontbreekt een emotionele kern. Mooi hoor, maar
leeg.
Bloedwaterval
Visueel krachtig, maar inhoudelijk dun. Meer schildering dan vertelling; de
symboliek ligt er te dik bovenop. Esthetisch, niet beklijvend.
De stoet
Sterk thematisch, mens als kuddedier, maar te kort door de bocht. De toon is
predikend, het slot geforceerd. Interessant concept, wat mager uitgewerkt.
Het zwarte
veld
Intrigerend uitgangspunt met een vleugje kosmische horror, maar de payoff
ontbreekt. Het blijft bij suggestie. Mooi geschreven, maar mist resonantie.
De gele veeg
Een idee dat te dun is uitgesmeerd. Het roept sfeer op, maar heeft geen
verhaal. Een verhaal dat zichzelf als allegorie ziet, zonder vlees of bloed.
Gevonden
Een goed concept, maar te snel verteld om te raken. De pointe voelt routineus.
Degelijk, niet onderscheidend.
In spin
Een kort huiververhaal dat probeert te verrassen met groteske beelden.
Sfeervol, maar puur effectbejag. Horror zonder diepte.
Spelavond
Leuk uitgangspunt, maar de toon wankelt tussen ironie en griezel. Eindigt
abrupt en zonder nasmaak. Een toch-wel-fijn tussendoortje.
De tuinen van
R’lyeh
Eindelijk weer ambitie: een hommage aan Lovecraft met eigen twist. Licht
pompeus, maar overtuigend in sfeer en mythos. Hier gloeit iets van
verwondering.
De meester van
de delta
Een klassieke Haneveld: wetenschappelijke horror met ecologische ondertoon.
Knap geconstrueerd, maar iets te uitleggerig. Wel degelijk en thematisch rijk.
Ruisreizigers
Het titelverhaal verdient de ereplaats. Kosmisch, persoonlijk, verontrustend.
Hier vallen taal en idee samen in een hypnotiserend geheel. Een hoogtepunt.
De laatste
mens
Een melancholisch slotakkoord. Mooi van toon, maar narratief dun. Meer epiloog
dan verhaal, een zachte echo van eerdere thema’s.
Ruisreizigers is een onevenwichtige maar intrigerende
bundel. Veel verhalen kabbelen als stilstaand water: zorgvuldig geschreven,
maar te vaak vignetten zonder emotionele of thematische kern. Toch
rechtvaardigen enkele uitschieters de hele onderneming. “Waarnemingshorizon” en
“Achter de poort” tonen Haneveld op zijn scherpst: verontrustende ideeën
verpakt in geloofwaardige wetenschap. “Vruchtvlees” en “Ruisreizigers” zelf
leveren een zeldzame symbiose van lichaam, geest en kosmos; intens en
beklijvend. “De tuinen van R’lyeh” vormt een waardige hommage aan de pulpmythes
die zijn werk voeden. De rest van de bundel zucht onder herhaling en vormdrift,
maar de beste stukken herinneren eraan dat Haneveld, wanneer hij zich inhoudt
en focust, een van de weinige Nederlandstalige schrijvers is die de koude
pracht van sciencefiction écht weet te treffen.
Petra Swaelmans
Horror Recensente en Wednesday Look-alike
Geen opmerkingen:
Een reactie posten